Χρόνια πολλά στον Μίκη μας

Σήμερα κλείνει τα 89 του χρόνια ο κορυφαίος συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης! 

Ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, παραμένει για εβδομήντα και πλέον χρόνια στην κορυφή της μουσικής σύνθεσης, αλλά και στις κοινωνικές επάλξεις, πιστός στις ανθρωπιστικές αξίες και αφουγκραζόμενος τις ανάγκες του ελληνικού λαού. Με την αδιάκοπη δημιουργικότητα του και τις αξεπέραστες συνθέσεις του, κατέκτησε όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό, με αποτέλεσμα να ανήκει σήμερα στο επιτελείο των μεγάλων μουσικών του κόσμου.

Κρητικός στην καταγωγή, γεννήθηκε στη Χίο και μεγάλωσε σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Όπως λέει ο ίδιος, το πρώτο του τραγούδι το έγραψε στην Πάτρα σε ηλικία 12 χρονών, ενώ στα 17 του χρόνια, έδωσε την πρώτη του συναυλία στην Πάτρα, με το έργο του Κασσιανή. Στο διάστημα 1937-1943, συνέθεσε περίπου 150 τραγούδια και άλλα έργα, κυρίως εκκλησιαστικά. Το 1943 συλλαμβάνεται από τους Ιταλούς αλλά διαφεύγει και οργανώνεται στο ΕΑΜ, παράλληλα με τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών. 

Στη διάρκεια του εμφυλίου, εξορίζεται στην Ικαρία και αργότερα στη Μακρόνησο, και αντλεί δύναμη από τη μουσική που γράφει. Μετά την αποφοίτηση του από το Ωδείο το 1950 – με διπλώματα στην αρμονία, την αντίστηξη και τη φούγκα – γράφει πολλά είδη μουσικής, αλλά το 1954 φεύγει με υποτροφία για το Παρίσι, και σπουδάζει μουσική ανάλυση και διεύθυνση ορχήστρας στο Conservatoire. Πολύ σύντομα γίνεται γνωστός στο χώρο του, με αποτέλεσμα να γράψει μουσική για το μπαλέτο της Λουντμίλα Τσερίνα, για το Κόβεντ Γκάρντεν, για το Μπαλέτο της Στουτγκάρδης, και για τον κινηματογράφο. Το1957 του απονέμεται το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Μόσχας από τον Σοστακόβιτς, για το έργο του Suite No 1 για πιάνο και ορχήστρα, ενώ προς το τέλος της διαμονής του στο εξωτερικό, μελοποιεί τον Επιτάφιο του Γιάννη Ρίτσου.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1960, στρέφεται για μεγάλο διάστημα στη λαϊκή σύνθεση – αντλώντας έμπνευση από τη βυζαντινή και δημοτική μουσική – και γράφει πολλά τραγούδια, που βρίσκουν βαθιά απήχηση στο ελληνικό κοινό. Την ίδια εποχή, ιδρύει τη Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών με την οποία δίνει συναυλίες σε όλη την Ελλάδα. Αποκορύφωμα της δημοτικότητάς του αποτελεί το περίφημο συρτάκι του, βασισμένο σε κρητική δημοτική μουσική, για την ταινία «Ζορμπάς» (1964) του Μιχάλη Κακογιάννη, που κατακτά όλο τον κόσμο.

Σημαντικότατη επίσης προσφορά του είναι οι μελοποιήσεις ποιητών που κέρδισαν Νόμπελ Ειρήνης (Γ. Σεφέρης, Οδυσσέα Ελύτη, Πάμπλο Νερούντα), αλλά και του Γιάννη Ρίτσου. Τον Μάιο του 1967 ιδρύει μαζί με άλλους την πρώτη αντιστασιακή οργάνωση (ΠΑΜ) κατά της Δικτατορίας. Ακολουθούν συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες, ωστόσο γράφει συνεχώς τραγούδια που στέλνονται κρυφά στο εξωτερικό και τραγουδιούνται από τη Μελίνα Μερκούρη και τη Μαρία Φαραντούρη. Όταν η υγεία του επιδεινώνεται, δημιουργούνται επιτροπές διεθνών προσωπικοτήτων (Λώρενς Ολιβιέ, Άρθουρ Μίλλερ, Ντιμίτρι Σστάκοβιτς, Υβ Μοντάν, κ.α), και υπό την πίεση τους, του επιτρέπεται το 1970 να φύγει για το Παρίσι.

Μέχρι την πτώση της δικτατορίας, συναντιέται με σπουδαίες προσωπικότητες, και οι συναυλίες του γίνονται βήματα διαμαρτυρίας για την κατάσταση της Ελλάδας, αλλά και άλλων λαών που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Με την πτώση της δικτατορίας το 1974, επιστρέφει στην Ελλάδα, συνθέτοντας πάντα μουσική και εξακολουθώντας να δίνει συναυλίες με τη Μαρία Φαραντούρη, σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Το συνολικό μουσικό του έργο συνοψίζεται σε πολλούς κύκλους τραγουδιών, σε εννέα Ορατόρια, πέντε Όπερες, πέντε Συμφωνίες, ένα Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα, εννέα θεατρικές παραστάσεις και δέκα αρχαία δράματα, καθώς και τη μουσική για εννέα κινηματογραφικές ταινίες. Με τη Φίνος Φιλμ συνεργάζεται μόνο 2 φορές, γράφοντας τη μουσική για την «Ηλέκτρα» του Μιχάλη Κακογιάννη (1962), που θεωρείται η καλύτερη μεταφορά αρχαίου δράματος στην οθόνη, και με την παρουσία του έργου του στη μουσική ταινία του Νίκου Κούνδουρου «Τα Τραγούδια της Φωτιάς», το 1975.

Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν και είναι διαρκώς παρών στο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι, αναπτύσσοντας διαρκώς πρωτοβουλίες, είτε σαν καλλιτέχνης, είτε σαν πολιτικός. Το 1963 μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη ίδρυσε τη «Νεολαία Λαμπράκη» και τον ίδιο χρόνο εκλέχτηκε βουλευτής της ΕΔΑ. Με το ΚΚΕ εκλέχτηκε βουλευτής το 1981 και το 1985, ενώ το 1991 εκλέχτηκε με το ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας και διετέλεσε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου και Επικρατείας, αξιώματα από τα οποία σύντομα παραιτήθηκε.

Σαν ακτιβιστής βραβεύτηκε με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν, το 1983. Την 1η Δεκεμβρίου 2010 ο Μίκης Θεοδωράκης ανακοίνωσε την ίδρυση του Κινήματος Ανεξάρτητων Πολιτών με την ονομασία “Σπίθα”, και στις 30 Μαρτίου 2013 εκλέχτηκε από την ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών, επίτιμο μέλος της, για τη συνολική προσφορά του στον Πολιτισμό.