Του Γιώργου Σταθάκη
Εδώ και αιώνες, όταν δανείζεται ένα εθνικό κράτος, σε αντίθεση με ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση, δεν υπάρχει τρόπος να του επιβάλεις την αποπληρωμή. Ο λόγος είναι απλός. Εάν χρεοκοπήσει ένα κράτος, τότε ενεργοποιείται ο διεθνής κανόνας της ισότητας των εθνικών κρατών. Κανένα κράτος ή δικαστήριο δεν μπορεί να επιβάλει σε ένα άλλο την αποπληρωμή.
Συνεπώς, οι λύσεις μέχρι στιγμής ήταν ο έμμεσος οικονομικός εκβιασμός, οι άτυπες διαπραγματεύσεις (το Κλαμπ των Παρισίων) και η προσφυγή σε διεθνείς δανειστές, όπως το ΔΝΤ. Τελικά όμως, η μοναδική δόκιμη μέθοδος είναι οι διαπραγματεύσεις δανειστών και εθνικού κράτους και η συμφωνία σε ένα κουρεμένο χρέος. Μετά η χώρα επέστρεφε στις αγορές, κατά κανόνα μετά από 3-4 χρόνια (η "αμνησία των αγορών").
Αυτά τα γνωρίζει φυσικά ο δικαστής Γκρίζα (Τhomas Griesa). Ως γνωστόν, η Αργεντινή είχε συμφωνήσει το 2005 και το 2010 με το 90% των ιδιωτών πιστωτών της να τους πληρώνει 28 σεντς για κάθε δολάριο. Ενδιάμεσα ο κ. Σίνγκερ (Paul Singer) αγόραζε σε εξευτελιστικές τιμές αργεντίνικα ομόλογα και στη συνέχεια προσέφυγε στον δικαστή απαιτώντας την πληρωμή τους στο 100% της ονομαστικής αξίας τους. Ο δικαστής τον δικαίωσε, επικαλούμενος ότι τα ομόλογα είχαν αυτοδύναμη υπόσταση (ήταν αμερικανικού δικαίου) και έπρεπε να πληρωθούν μάλιστα κατά προτεραιότητα έναντι του 90%. Γνωρίζοντας όμως τον διεθνή κανόνα, ότι δεν μπορεί να επιβάλει την απόφασή του, όρισε διαπραγματευτή για να οδηγήσει τα δύο μέρη σε συμφωνία.
Οι περισσότεροι έγκυροι νομικοί των ΗΠΑ γράφουν ότι ο δικαστής δεν έπρεπε καν να εμπλακεί σε τέτοια δίκη εφόσον δεν μπορεί να εκτελέσει την όποια απόφαση πάρει (βλ. πρόσφατη αρθρογραφία στηνWall Street Journal). Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ στο οποίο προσέφυγε η Αργεντινή δήλωσε αναρμόδιο. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ τηρεί ουδέτερη στάση. 100 διεθνούς φήμης οικονομολόγοι, που περιλαμβάνουν και τα μισά οικονομικά Νόμπελ της πρόσφατης περιόδου, κάλεσαν την Πέμπτη το Κογκρέσο να περάσει νόμο που να απαγορεύει σε δικαστές να παίρνουν τέτοιες ανόητες αποφάσεις που δυναμιτίζουν την παγιωμένη διαδικασία της διαπραγμάτευσης και προκαλούν οικονομική αναστάτωση χωρίς λόγο.
Η απόφαση είναι κενή περιεχομένου. Η Αργεντινή δεν μπορεί να προσφέρει καλύτερους όρους. Τότε θα απαιτήσουν επιπρόσθετα χρήματα αυτοί που είχαν ήδη συμφωνήσει. Ο κ. Σίνγκερ θα συνεχίσει τον ατέλειωτο νομικό του αγώνα, αλλά δεν θα πληρωθεί. Η Αργεντινή θα θέλει, αλλά δεν θα μπορεί να πληρώσει τους δανειστές της. Ο δικαστής θα συνταξιοδοτηθεί και η υπόθεση θα συζητιέται επί μακρόν στα νομικά αμφιθέατρα. Εν ολίγοις, όλοι χάνουν: η Αργεντινή, οι δανειστές που συμφώνησαν και οι "γύπες".
Η Αργεντινή χρεοκόπησε το 2001 μετά από την εφαρμογή ενός αποτυχημένου κλασικού προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής και απελευθέρωσης της οικονομίας του ΔΝΤ που είχε ξεκινήσει από το 1995. Ακρογωνιαίος λίθος του προγράμματος ήταν η πρόσδεση τού πέσο στο δολάριο. Αυτή ήταν τότε κοινή πρακτική. Η δολαριοποίηση εφαρμόστηκε σε πολλές λατινοαμερικανικές χώρες και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Εντούτοις, διαδοχικές κρίσεις την περίοδο 1995-1998 (Μεξικό, ΝΑ Ασία, Ρωσία) οδήγησαν στην επιστροφή στις κυμαινόμενες ισοτιμίες. Η μόνη εξαίρεση ήταν η Αργεντινή. Αυτή επέμεινε στη δολαριοποίηση και είδε τις εξαγωγές της να μειώνονται έναντι της Βραζιλίας (που εγκατέλειψε το αντίστοιχο πρόγραμμα το 1997), του Μεξικού και άλλων χωρών.
Η Αργεντινή από το 1998 μέχρι το 2001 έχασε το 20% του ΑΕΠ της και το ΔΝΤ σταμάτησε τη χρηματοδότηση οδηγώντας την Αργεντινή στη χρεοκοπία.
Η Αργεντινή θεωρείται η μεγαλύτερη αποτυχία του ΔΝΤ. Το 2000 έτρεχε προγράμματα σε περίπου 20 χώρες και είχε συμβουλευτικό ρόλο σε άλλες 90. Μετά έμεινε "χωρίς πελάτες". Από το 2001 και μέχρι την έλευσή του στην Ελλάδα και την Ευρώπη, έμεινε με 8 χώρες, ανάμεσα τους το Καζακστάν και ορισμένες άλλες. Η άνθηση των λατινοαμερικανικών οικονομιών συνδυάστηκε με την άνοδο των "αριστερών προέδρων" σε Βραζιλία και αλλού, που εφάρμοσαν πολιτικές στον αντίποδα του ακραίου νεοφιλελευθερισμού της δεκαετίας του 1990.
Η Αργεντινή μετά τη χρεοκοπία ανέκαμψε γρήγορα. Το 2005 είχε ανακτήσει το ΑΕΠ τού 1998. Οι εξαγωγές διασφαλίζουν την σταθερή εισροή συναλλάγματος καθώς είναι εμπορικά πλεονασματική οικονομία. Οι βασικοί κλάδοι επανακρατικοποιήθηκαν με προεξέχουσα περίπτωση το πετρέλαιο. Οι πιο μεγάλες εταιρείες επανήλθαν στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Αποκλεισμένη από τις αγορές, προσέφυγε στον διακρατικό δανεισμό από χώρες (Γερμανία, Κίνα, Ρωσία).
Μετά το 2008 άρχισε να παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα η οικονομία με την αναβίωση του στασιμοπληθωρισμού.
Εντούτοις, δεδομένης της διεθνούς κρίσης και της απομόνωσης από τις αγορές, το 2014 η κατάσταση της οικονομίας είναι σχετικά σταθεροποιημένη.
Τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι περίπου 30 δισ., το πέσος ήταν σχετικά σταθερό και η χρηματιστηριακή αγορά δεν ενέγραφε ανησυχητικά φαινόμενα. Η απόφαση του δικαστηρίου είναι ζημιογόνα για όλους και η "τεχνητή χρεοκοπία" μπορεί να έχει μικρό τελικά αντίκτυπο.
Σχετικό δημοσίευμά μας: Εδώ...!
