"Ο Μανώλης Καλομοίρης και τα παιδιά" στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Με το αφιέρωμα "Ο Μανώλης Καλομοίρης και τα παιδιά" το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τιμά αύριο (17/2) τον μεγάλο Σαμιώτη μουσουργό, με αφορμή τη συμπλήρωση φέτος 130 χρόνων από τη γέννησή του.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τον Σύλλογο «Μανώλης Καλομοίρης» στις 11:30 το πρωί, στην αίθουσα "Χρήστος Λαμπράκης" του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Ο Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962) θεωρείται ο πατριάρχης της Ελληνικής Εθνικής Μουσικής Σχολής. Το αφιέρωμα «Ο Μανώλης Καλομοίρης και τα παιδιά» απευθύνεται στο νεανικό κοινό των κυριακάτικων πρωινών του Μεγάρου. Πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εορτασμού του έτους Καλομοίρη, από τη γέννηση του οποίου συμπληρώνονται φέτος 130 χρόνια, σε συνεργασία με τον Σύλλογο «Μανώλης Καλομοίρης».

Συμμετέχουν: η Παιδική Χορωδία (διδασκαλία-διεύθυνση: Ελπίδα Παουλίνο) και η Χορωδία Σπουδαστών (διδασκαλία-διεύθυνση : Σπύρος Κλάψης) του Εθνικού Ωδείου, η Παιδική Χορωδία Μανώλης Καλομοίρης (διδασκαλία-διεύθυνση: Νίκος Μαλιάρας) και η Μικτή Χορωδία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (διδασκαλία-διεύθυνση: Νίκος Μαλιάρας). Στο πιάνο η Μαργαρίτα Βούρτση-Κολάση. Την επιμέλεια και παρουσίαση του αφιερώματος «Ο Μανώλης Καλομοίρης και τα παιδιά» έχει αναλάβει ο συνθέτης Αλέξανδρος Μούζας. Κατά τη διάρκεια της συναυλίας θα προβληθεί οπτικό υλικό που έχει παραχωρηθεί ευγενώς από το Αρχείο του Συλλόγου «Μανώλης Καλομοίρης».

Η εκδήλωση εντάσσεται στην εκπαιδευτικού χαρακτήρα Σειρά «Κυριακή Πρωί στο Μέγαρο» που απευθύνεται κυρίως σε νέους ακροατές κι αφορά σε συναυλίες με δημοφιλή έργα.

Στο σημείωμά του για την κυριακάτικη συναυλία-αφιέρωμα στον μεγάλο Έλληνα δημιουργό και παιδαγωγό, ο συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης επισημαίνει: «Ο Καλομοίρης υπήρξε για την Ελλάδα και το σύγχρονο πολιτισμό μας κάτι περισσότερο από συνθέτης της Συμφωνίας της Λεβεντιάς και του Πρωτομάστορα. Ήταν και είναι η έκφραση της εθνικής μας μουσικής συνείδησης, κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, εκφραστής υψηλών ιδανικών, υπόδειγμα δασκάλου, πρότυπο δημιουργού, που έζησε με οδηγό την προτροπή του Διονυσίου Σολωμού "Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου"».

Στο κείμενό του, ο Φίλιππος Τσαλαχούρης, σχετικά με την μουσικοπαιδαγωγική προσφορά του Καλομοίρη, αναφέρει πολύ εύστοχα τα εξής: «Το όνομά του είναι συνδεμένο με τη μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα όσο κανένα άλλο. Γενεές παιδιών άκουσαν, στα πρώτα τους μουσικά βήματα, από τα χείλη του δασκάλου τους το όνομα του Καλομοίρη για το βιβλίο της Θεωρίας ή του Σολφέζ. Αμέτρητα παιδικά χέρια, και όχι μόνο, άσκησαν την τεχνική και την ευαισθησία τους στο πιάνο μελετώντας τα υπέροχα κομμάτια για τα Ελληνόπουλα. Παιδικές φωνές τραγούδησαν σε δύσκολους καιρούς, γεμίζοντας δάκρυα τα μάτια των μεγάλων, τραγούδια όπως το Έγια μόλα ή τον Μαρμαρωμένο βασιλιά, ενώ τραγούδια όπως Ο χορός της χελώνας ή Ο ήλιος και ο αγέρας μοίραζαν χαμόγελα».

Ο Μανώλης Καλομοίρης γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1883 –η καταγωγή του ήταν από τη Σάμο. Στη Σμύρνη, άλλωστε, πήρε τα πρώτα μαθήματα μουσικής, που συνεχίσθηκαν στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη, όπου μετακόμισε με την οικογένειά του. Το 1901 γράφτηκε στο Ωδείο της Βιέννης (τάξεις πιάνου, θεωρητικών και σύνθεσης), από το οποίο αποφοίτησε το 1906. Στη συνέχεια, εγκαταστάθηκε στο Χάρκοβο της Ρωσίας, όπου δίδαξε στο Μουσικό Λύκειο Ομπολένσκυ έως το 1910. Στα τέλη του ίδιου χρόνου εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Από το 1911 άρχισε να εργάζεται στο Ωδείο Αθηνών –το μοναδικό ωδείο εκείνης της εποχής– από το οποίο αποχώρησε το 1919 για να ιδρύσει το Ελληνικό Ωδείο, το οποίο διηύθυνε μέχρι το 1926. Το ίδιο έτος ίδρυσε το Εθνικό Ωδείο. Ο Καλομοίρης προσπάθησε να κάνει προσιτή τη μουσική παιδεία σε όλους τους νέους, ιδρύοντας παραρτήματα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό, όπου υπήρχαν μεγάλες ελληνικές κοινότητες.

Ως συνθέτης, αναδείχθηκε στον σπουδαιότερο εκπρόσωπο της Ελληνικής Εθνικής Σχολής. Άντλησε την έμπνευσή του από την παράδοση, το δημοτικό τραγούδι, αλλά και από την ποίηση και τη λογοτεχνία της εποχής του. Συνέθεσε πάνω από 200 έργα (πέντε όπερες, τρεις συμφωνίες, συμφωνικά ποιήματα, ένα κοντσέρτο για πιάνο και ένα για βιολί, κύκλους τραγουδιών για φωνή και ορχήστρα ή για φωνή και πιάνο, έργα για σόλο πιάνο, μουσική δωματίου και χορωδιακά).

Για τα παιδιά και τους νέους έγραψε πολλά χορωδιακά, έργα για πιάνο και μουσικοπαιδαγωγικά βιβλία. Επιπλέον, ο Μανώλης Καλομοίρης διετέλεσε Γενικός Επιθεωρητής Στρατιωτικών Μουσικών, Πρόεδρος και Επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών, εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, του απενεμήθη το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών και έλαβε πλήθος σημαντικών διακρίσεων ως συνθέτης και παιδαγωγός.

Οι μικροί μουσικόφιλοι θα παρακολουθήσουν, στη συναυλία-αφιέρωμα στον Μανώλη Καλομοίρη στο Μέγαρο, ένα μελωδικό παραμύθι που θα αρχίσει με αποσπάσματα «Από τη ζωή και τους καημούς του Καπετάν Λύρα» με την Ελένη Νικολαΐδη στο πιάνο. Στη συνέχεια, η ανέμη της μουσικής θα συνεχίσει να γυρίζει με την Παιδική Χορωδία του Εθνικού Ωδείου, η οποία θα παρουσιάσει, σε διδασκαλία και διεύθυνση της Ελπίδας Παουλίνο και υπό τη συνοδεία του πιανίστα Βενιαμίν Χατζηκουμπάρογλου, τα έργα: «Τα καλά παιδάκια» (1911) σε ποίηση του Γεωργίου Βιζυηνού, «Η άνοιξη» (1911-ποίηση Άγγελος Βλάχος, Χαρίκλεια Καλομοίρη), «Ο κόκορας» σε ποίηση του Ζαχαρία Παπαντωνίου και «Ο ελάσσονας και ο μείζονας τρόπος» (1939) σε στίχους του ίδιου του συνθέτη.

Το μουσικό παραμύθι θα συνεχιστεί μέσα από τα πλήκτρα του πιάνου της Μαργαρίτας Κολάση-Βούρτση, η οποία εκτός από πιάνο, σπουδάζει επίσης βιολί και τσέλο. Η νεαρή σολίστ θα ερμηνεύσει στο πιάνο την τριμερή σύνθεση του Μανώλη Καλομοίρη «Για τα Ελληνόπουλα: Εύκολα κομματάκια πιάνου» (1905). Την Μαργαρίτα Βούρτση-Κολάση θα διαδεχθεί στη σκηνή η Παιδική Χορωδία «Μανώλης Καλομοίρης», που δίδαξε και διευθύνει ο Νίκος Μαλιάρας, με τον Σάββα Ρατζικάκη στο πιάνο. Οι νεαροί τραγουδιστές του συνόλου θα παρουσιάσουν τέσσερα έργα του Καλομοίρη που γράφτηκαν το 1911. Πρόκειται για τον «Χορό της χελώνας» (σε ποίηση Ιωάννη Πολέμη), «Το ψάρεμα» (σε στίχους του Χριστόφορου Σαμαρτσίδη), το δημοτικό τραγούδι «Εμαραθήκαν τα δεντριά» και το ποίημα του Γεωργίου Δροσίνη «Ήλιος και αγέρας».

Η κλωστή του παραμυθιού με τις μελωδίες του Μανώλη Καλομοίρη θα ξετυλιχθεί, αμέσως μετά, μέσα από δύο σύντομες φωνητικές συνθέσεις του λαμπρού Έλληνα μουσουργού. Θα τις ερμηνεύσει η τραγουδίστρια Χριστίνα Ασημακοπούλου συνοδευόμενη από την πιανίστα Ελένη Νικολαΐδη. Η νεαρή μονωδός θα παρουσιάσει στο κοινό το «Τραγουδάκι» από τις «Ώρες» (1906) σε ποίηση Μιλτιάδη Μαλακάση και τη «Γριά Ζωή» από τα «Μαγιοβότανα» (1908) σε ποίηση Κωστή Παλαμά.

Το μουσικό παραμύθι του κυριακάτικου πρωινού της 17ης Φεβρουαρίου θα τελειώσει με πέντε τραγούδια που θα ερμηνεύσουν η Χορωδία του Εθνικού Ωδείου και η Μικτή Χορωδία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, τις οποίες δίδαξαν και διευθύνουν ο Σπύρος Κλάψης και ο Νίκος Μαλιάρας αντίστοιχα. Τα σύνολα θα συνοδεύσει ο πιανίστας Σάββας Ρακιτζάκης. Θα ακουστούν τα τραγούδια: «Έγια μόλα - Άσμα αναψυχής ναύτου» (1915) σε ποίηση Μαρίας Σταματέλου και διασκευή για μικτή χορωδία του Νίκου Μαλιάρα, «Το σπίτι και το καλύβι» (1928) σε ποίηση Μιλτιάδη Μαλακάση και «Ο διπλοσκοπός» (1928) σε ποίηση Σπύρου Ματσούκα (σόλο τρομπέτα: Δημήτρης Γκόγκας). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει, τέλος, δύο τραγούδια βασισμένα σε δημοτικά ποιήματα: «Της Άρτας το γιοφύρι» (1913) και «Η λεβεντιά» (1939).
ertonline.gr