Του Igor Štiks
Ακριβώς 30 χρόνια μετά το άναμμα της Ολυμπιακής φλόγας στο Σεράγεβο το 1984, η πόλη ήταν και πάλι στις φλόγες. Τις τελευταίες εβδομάδες, διαδηλωτές εισέβαλαν σε κυβερνητικά κτίρια σε μια έκρηξη θυμού για την κοινωνική τους κατάσταση, την ανεξέλεγκτη φτώχεια, την ετοιμοθάνατη οικονομία και την στασιμότητα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Όταν η φλόγα άναψε το 1984 ήμουν επτά χρονών και ζούσα ακριβώς απέναντι από το Ολυμπιακό Στάδιο. Δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε για δύο εβδομάδες, η φλόγα ήταν τόσο δυνατή. Όμως, ήμασταν ταυτόχρονα πολύ χαρούμενοι: ήταν μια φλόγα ευημερίας, ειρήνης, μια φλόγα ατέλειωτων δυνατοτήτων.
Τότε το Σεράγεβο, πρόβαλε μια εικόνα, του πως θα ήθελε η Ευρωπαϊκή Ένωση να γίνουν τα μέλη της: με ευημερία, κοσμικά και με ποικιλότητα, βιομηχανίες που λειτουργούν, με κοινωνική ισότητα, αξιοζήλευτη κοινωνική κινητικότητα και συνεχή ανάπτυξη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ξέρουμε σήμερα, έχει αποτύχει να ανταποκριθεί σε αυτή τη φιλοδοξία .
Για τη συνέχεια, κάντε "κλικ" πιο κάτω:
Υπάρχει, επίσης και μια άλλη σκηνή από το παρελθόν. Δέκα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το Σεράγεβο ήταν ερείπια , η ακριβής εικόνα, αυτού που η Ευρώπη νόμιζε ότι είχε αφήσει πίσω της: μια πολιορκημένη και κατεστραμμένη πόλη, το θύμα της αναζωπύρωσης του εθνικισμού και του σεχταρισμού, το τοπίο της Βοσνίας διάσπαρτο με στρατόπεδα συγκέντρωσης και ομαδικούς τάφους. Η Ευρώπη παρακολουθούσε χωρίς να κάνει τίποτα. Λες και η εικόνα , αυτού που πίστευε ότι είχε αφήσει πίσω για πάντα στο παρελθόν της, ήταν πάρα πολύ μαγευτική .
Και τώρα πάλι, το Σεράγεβο και η Βοσνία κρατούν ψηλά έναν καθρέφτη στην Ευρώπη, με το παρόν και το μέλλον της. Οι Βοσνιακές πόλεις μοιάζουν με το Λονδίνο του καλοκαιριού του 2011 και τα προάστια του Παρισιού το 2005: μια έκρηξη οργής και άναρχης καταστροφή όλων των συμβόλων της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής εξουσίας. Σχεδόν 20 χρόνια μετά την ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον, φαίνεται ότι οι τοπικές ελίτ και οι διεθνείς παίκτες και οι δύο μαζί κατέληξαν σε συναίνεση μόνο σε ένα σημείο: πώς να αποκαταστήσουν γρήγορα τον καπιταλισμό στη χώρα. Ωστόσο, είναι η, μαζικών διαστάσεων ιδιωτικοποιήσεις, που έχει οδηγήσει στη σχεδόν πλήρη αποβιομηχανοποίηση και την εξάρτηση από τα εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες που χρηματοδοτούνται από τη σκλαβιά του χρέους των πολιτών και του αδύναμου κράτους τους .
Το αποτέλεσμα ήταν ότι, οι εθνικιστικές ελίτ, που ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για τον πόλεμο, ανταμείφθηκαν στην ειρήνη, όχι μόνο από την εθνική διχοτόμηση, αλλά και με όλο τον πλούτο των εδαφών που ελέγχουν. Αυτή ήταν η ελίτ που η διεθνής κοινότητα και η ΕΕ, μέσω των πολιτικών εκπροσώπων τους την αντιμετώπιζε ως τον κύριο εταίρο της . Οι πολίτες θα έπρεπε να μείνουν στην άκρη.
Αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά σε σχέση με τις ταραχές που παρατηρούνται σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις και αυτή είναι ότι η Βοσνία μιλάει απευθείας με την τρέχουσα κατάσταση της Ευρώπης: δεν είναι μια εξέγερση, αυτών που υφίστανται διακρίσεις, γκετοποιημένων ομάδων, που ζουν στις παρυφές των μεγάλων πόλεων. Είναι μια εξέγερση του συνόλου του πληθυσμού, που έχει υποστεί την οικονομική εξαθλίωση, την κοινωνική καταστροφή και την πολιτική ένδεια. Στο πλαίσιο αυτό, η Βοσνία είναι μια εικόνα από το μέλλον της Ευρώπης: ακυβέρνητοι πληθυσμοί, εξαντλημένοι από τα μέτρα λιτότητας και αφημένοι στην τύχη τους μετά την κατάρρευση των απομειναριών του κοινωνικού κράτους – ένα κράτος χωρίς προοπτική για ανάπτυξη, που διοικείται από ελίτ αμφίβολης, εάν υπάρχει κάτι τέτοιο νομιμότητας, που αναπτύσσει τη βαριά οπλισμένη αστυνομία για να προστατεύσει τον εαυτό της από τους απλούς πολίτες .
Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, όμως, σήμερα στέλνει μια ακόμα εικόνα. Σε όλη τη χώρα έχουν συσταθεί λαϊκές συνελεύσεις – “ολομέλειες” – με ιδιαίτερα αξιέπαινο το παράδειγμα της ολομέλεια της Τούζλα, το οποίο έχει γίνει τόσο σημαντικό ώστε σήμερα να είναι είναι πλέον σε θέση να συζητά με τις τοπικές αρχές. Μιλάμε για απλούς ανθρώπους που είναι απελπισμένοι και οργισμένοι , αλλά ταυτόχρονα αποφασισμένοι να αγωνιστούν για μια καλύτερη ζωή, παρ “όλες τα θεσμικά εμποδία. Δεν φωνάζουν απλά συνθήματα, για το πώς θέλουν την δημοκρατία, αλλά κάνουν πράξη τη συμμετοχική δημοκρατία.
Η Βοσνία, λοιπόν, μας δείχνει τα σενάρια της αναταραχής σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά και μια διέξοδο, μέσα από τον αγώνα των πολιτών της, για την κοινωνική δικαιοσύνη , την ισότητα και τη δημοκρατία . Στην πραγματικότητα , η Βοσνία μας δίνει μια εικόνα, για το πώς πρέπει να γίνει η Ευρώπη, έτσι ώστε να μην ξαναυπνοβατήσει στην καταστροφή, όπως έγινε πριν από έναν αιώνα, όταν η δολοφονία του πρίγκιπα Franz Ferdinand στο Σεράγεβο σηματοδότησε την έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Η Ευρώπη δεν άκουσε τότε, όπως ακριβώς, με τον ίδιο τρόπο δεν ακολούθησε την προβολή που έκανε η εικόνα, της Ολυμπιακής φλόγας του Σεράγεβο μπροστά στο παράθυρό μου το 1984. Θα αποτύχει να κατανοήσει και το μήνυμα, που οι πολίτες της Βοσνίας, στέλνουν τώρα; Θα απασχοληθεί η Ευρώπη με το κατέβασμα αυτής της φλόγας, μόνο και μόνο για να την δει να ανάβει, σύντομα, σε μια άλλη πλευρά του πλανήτη, όταν τότε μπορεί να είναι πολύ αργά;
(ελεύθερη μετάφραση των Ιστοσελίδων από την Guardian)
Τότε το Σεράγεβο, πρόβαλε μια εικόνα, του πως θα ήθελε η Ευρωπαϊκή Ένωση να γίνουν τα μέλη της: με ευημερία, κοσμικά και με ποικιλότητα, βιομηχανίες που λειτουργούν, με κοινωνική ισότητα, αξιοζήλευτη κοινωνική κινητικότητα και συνεχή ανάπτυξη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ξέρουμε σήμερα, έχει αποτύχει να ανταποκριθεί σε αυτή τη φιλοδοξία .
Για τη συνέχεια, κάντε "κλικ" πιο κάτω:
Υπάρχει, επίσης και μια άλλη σκηνή από το παρελθόν. Δέκα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το Σεράγεβο ήταν ερείπια , η ακριβής εικόνα, αυτού που η Ευρώπη νόμιζε ότι είχε αφήσει πίσω της: μια πολιορκημένη και κατεστραμμένη πόλη, το θύμα της αναζωπύρωσης του εθνικισμού και του σεχταρισμού, το τοπίο της Βοσνίας διάσπαρτο με στρατόπεδα συγκέντρωσης και ομαδικούς τάφους. Η Ευρώπη παρακολουθούσε χωρίς να κάνει τίποτα. Λες και η εικόνα , αυτού που πίστευε ότι είχε αφήσει πίσω για πάντα στο παρελθόν της, ήταν πάρα πολύ μαγευτική .
Και τώρα πάλι, το Σεράγεβο και η Βοσνία κρατούν ψηλά έναν καθρέφτη στην Ευρώπη, με το παρόν και το μέλλον της. Οι Βοσνιακές πόλεις μοιάζουν με το Λονδίνο του καλοκαιριού του 2011 και τα προάστια του Παρισιού το 2005: μια έκρηξη οργής και άναρχης καταστροφή όλων των συμβόλων της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής εξουσίας. Σχεδόν 20 χρόνια μετά την ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον, φαίνεται ότι οι τοπικές ελίτ και οι διεθνείς παίκτες και οι δύο μαζί κατέληξαν σε συναίνεση μόνο σε ένα σημείο: πώς να αποκαταστήσουν γρήγορα τον καπιταλισμό στη χώρα. Ωστόσο, είναι η, μαζικών διαστάσεων ιδιωτικοποιήσεις, που έχει οδηγήσει στη σχεδόν πλήρη αποβιομηχανοποίηση και την εξάρτηση από τα εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες που χρηματοδοτούνται από τη σκλαβιά του χρέους των πολιτών και του αδύναμου κράτους τους .
Το αποτέλεσμα ήταν ότι, οι εθνικιστικές ελίτ, που ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για τον πόλεμο, ανταμείφθηκαν στην ειρήνη, όχι μόνο από την εθνική διχοτόμηση, αλλά και με όλο τον πλούτο των εδαφών που ελέγχουν. Αυτή ήταν η ελίτ που η διεθνής κοινότητα και η ΕΕ, μέσω των πολιτικών εκπροσώπων τους την αντιμετώπιζε ως τον κύριο εταίρο της . Οι πολίτες θα έπρεπε να μείνουν στην άκρη.
Αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά σε σχέση με τις ταραχές που παρατηρούνται σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις και αυτή είναι ότι η Βοσνία μιλάει απευθείας με την τρέχουσα κατάσταση της Ευρώπης: δεν είναι μια εξέγερση, αυτών που υφίστανται διακρίσεις, γκετοποιημένων ομάδων, που ζουν στις παρυφές των μεγάλων πόλεων. Είναι μια εξέγερση του συνόλου του πληθυσμού, που έχει υποστεί την οικονομική εξαθλίωση, την κοινωνική καταστροφή και την πολιτική ένδεια. Στο πλαίσιο αυτό, η Βοσνία είναι μια εικόνα από το μέλλον της Ευρώπης: ακυβέρνητοι πληθυσμοί, εξαντλημένοι από τα μέτρα λιτότητας και αφημένοι στην τύχη τους μετά την κατάρρευση των απομειναριών του κοινωνικού κράτους – ένα κράτος χωρίς προοπτική για ανάπτυξη, που διοικείται από ελίτ αμφίβολης, εάν υπάρχει κάτι τέτοιο νομιμότητας, που αναπτύσσει τη βαριά οπλισμένη αστυνομία για να προστατεύσει τον εαυτό της από τους απλούς πολίτες .
Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, όμως, σήμερα στέλνει μια ακόμα εικόνα. Σε όλη τη χώρα έχουν συσταθεί λαϊκές συνελεύσεις – “ολομέλειες” – με ιδιαίτερα αξιέπαινο το παράδειγμα της ολομέλεια της Τούζλα, το οποίο έχει γίνει τόσο σημαντικό ώστε σήμερα να είναι είναι πλέον σε θέση να συζητά με τις τοπικές αρχές. Μιλάμε για απλούς ανθρώπους που είναι απελπισμένοι και οργισμένοι , αλλά ταυτόχρονα αποφασισμένοι να αγωνιστούν για μια καλύτερη ζωή, παρ “όλες τα θεσμικά εμποδία. Δεν φωνάζουν απλά συνθήματα, για το πώς θέλουν την δημοκρατία, αλλά κάνουν πράξη τη συμμετοχική δημοκρατία.
Η Βοσνία, λοιπόν, μας δείχνει τα σενάρια της αναταραχής σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά και μια διέξοδο, μέσα από τον αγώνα των πολιτών της, για την κοινωνική δικαιοσύνη , την ισότητα και τη δημοκρατία . Στην πραγματικότητα , η Βοσνία μας δίνει μια εικόνα, για το πώς πρέπει να γίνει η Ευρώπη, έτσι ώστε να μην ξαναυπνοβατήσει στην καταστροφή, όπως έγινε πριν από έναν αιώνα, όταν η δολοφονία του πρίγκιπα Franz Ferdinand στο Σεράγεβο σηματοδότησε την έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Η Ευρώπη δεν άκουσε τότε, όπως ακριβώς, με τον ίδιο τρόπο δεν ακολούθησε την προβολή που έκανε η εικόνα, της Ολυμπιακής φλόγας του Σεράγεβο μπροστά στο παράθυρό μου το 1984. Θα αποτύχει να κατανοήσει και το μήνυμα, που οι πολίτες της Βοσνίας, στέλνουν τώρα; Θα απασχοληθεί η Ευρώπη με το κατέβασμα αυτής της φλόγας, μόνο και μόνο για να την δει να ανάβει, σύντομα, σε μια άλλη πλευρά του πλανήτη, όταν τότε μπορεί να είναι πολύ αργά;
(ελεύθερη μετάφραση των Ιστοσελίδων από την Guardian)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου