Η Σάμος του κρασιού

Το αμπέλι το συναντά κανείς σε αναφορές απο τους προϊστορικούς χρόνους, χαρακτηριστικές είναι οι αναφορές στον όμηρο με την οινοποσία να περιλαμβάνεται στα έπη του.

Η Σάμος όμως δεν ήταν διάσημη στην αρχαιότητα για τα κρασιά της, το αντίθετο μάλιστα αφου τόσο ο Στράβωνας όσο και ο Απούλιος ισχυρίζονται ότι η Σάμος ήταν πολύ πίσω σε κρασιά.

Ουσιαστικά την πρώτη αναφορά για το Σαμιώτικο κρασί την συναντάμαι στα μέσα του δωδέκατου αιώνα μ.χ. (1143—1180) σε ένα ποίημα απο τον Θεόδωρο τον Πτωχοπρόδρομο όπου μεταξύ άλλων γράφει « Κρασίν γλυκύν Γανίτικον και Κρητικόν και εκ’ Σάμου, ίνα χυμούς εκβάλωσιν τους της ξηροφαγίας» δεν αναφέρει όμως αν το κρασί ήταν μοσχάτο, αφού γλυκά κρασιά γίνονται και από άλλες ποικιλίες σταφυλιών.

Έκτοτε θα περάσουν περίπου έξι (6) αιώνες για να συναντήσουμε ακόμα μια αναφορά για το κρασί της Σάμου και συγκεκριμένα για το Σαμιώτικο μοσχάτο. Αυτή τη φορά σε ένα κάνονα ενός λόγιου ιερωμένου απο τη Σκόπελο που επισκέφθηκε τη Σάμο.

Πρόκειται γιατον Καισάριο Δαπόντε και έναν κανόνα που ψέλνεται σε ήχο τέταρτο και γράφει. "Κρασί σκοπελίτικο, κουμανταριά κυπριώτικη, μοσχάτο σαμιώτικο και μερικά της Φραγκιάς, δαντζκας, βούτκαις δε και βλαχομπογδανίας, ροσόλια κορφιάτικα, εκλεκτά πράγματα".

Εξίσου σημαντική και η αναφορά στο ποίημα του Λόρδου Βύρωνα με τον στίχο "γεμίστε ξέχειλη την κούπα σαμιώτικο κρασί!" (Fill high the bowl with Samian wine!) στο ποίημα του "Τα ελληνικά νησιά".

Η άνοδος του Σαμιώτικου Κρασιού

Σιγά- σιγά λοιπόν το κρασί της Σάμου άρχισε να βγαίνει απο την αφάνεια και να γίνεται γνωστό στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο,όταν στα μέσα του 19ου αιώνα, η επιδημία της φυλλοξήρας άρχισε να καταστρέφει τα αμπέλια της Ευρώπης, στρέφοντας τις αγορές ανατολικά.

Η μεγάλη ζήτηση στην ευρώπη για κρασί και για παράγωγα όπως η σταφίδα, οδήγησε τους εμπόρους απο την Ευρώπη στις ανατολικές χώρες που τα αμπέλια τους δεν είχαν επηρεαστεί απο την αρρώστια, φτάνοντας μέχρι τη Σάμο.

Αυτή ήταν η αρχή μιας διεθνούς καταξίωσης για το κρασί της Σάμου και ιδιαίτερα το μοσχάτο, το οποίο έγινε παγκόσμια γνωστό με πολλές διακρίσεις και μετάλλια σε εκθέσεις της εποχής, Λονδίνο το 1862, Παρίσι το 1867.

Είχε έρθει όμως η ώρα να αντιμετωπίσει και η Σάμος την φυλλοξήρα.

Η φυλλοξήρα οδήγησε στη μετανάστευση

Η φυλλοξήρα έπληξε τη Σάμο με τα ίδια καταστρεπτικά αποτελέσματα. Η αρρώστια αυτή του αμπελιού έφερε στο νησί μεγάλη φτώχεια και ομαδική μετανάστευση, κυρίως της νεολαίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της εποχής έως το 1910 είχαν μεταναστεύσει 3.083 νέοι με κύριο προορισμό την Αμερική.

Την ίδια περίοδο 813 νέες γυναίκες έφευγαν για υπηρέτριες σε σπίτια πλούσιων Ελλήνων στην Αίγυπτο.

Κατά την απογραφή της Σάμου το 1902 στο νησί μας κατοικούσαν 53.051 άτομα, από τα οποία 27.061 άνδρες και 25.990 γυναίκες, έκτοτε ξεκίνησε μια σταδιακή καθοδική πορεία για τον πλυθησμό της.

Η δημιουργία του Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Σάμου Ε.Ο.Σ.Σ.

Η ανάτυξη του εμπορίου κρασιού, η εκμετάλλευση των αμπελουργών από τους εμπόρους αλλά και το γενικότερο πολιτικό κλίμα της εποχής, έδωσαν την ώθηση να αναπτυχθεί το συνεταιρικό κίνημα στο νησί.

Η πρώτη προσπάθεια ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 1930 απο το Καρλόβασι για να αποτύχει. Το εγχείρημα επαναλήφθηκε τρία χρόνια μετά (1933), αυτή τη φορά στους Βουρλιώτες, με μεγάλη επιτυχία. Ένας νόμος του 1934 (Ν 6085 στις 25-2-1934 και του 602 περί συνεταιρισμών) ουσιαστικά σήμανε την ίδρυση της Ενώσεως Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου (Ε.Ο.Σ.Σ.)

Όπως προέβλεπε το άρθρο 1 του παραπόνου νόμου, σε κάθε Δήμο ή Κοινότητα της Σάμου δημιουργείται ένας συνεταιρισμός του οποίου μέλη είναι υποχρεωτικά όλοι οι αμπελουργοί. Το "ρεύμα" αυτό οδήγησε στην ίδρυση 34 συνεταιρισμών, και δύο οινοποιείων, ενός στη Σάμο και ενός στο Καρλόβασι ενώ το 1936 έγινε η πρώτη οινοποίηση της παραγωγής.

Σταδιακά η οινοποίηση όπως και το εμπόριο του κρασιού της Σάμου, ήρθε στα χέρια της Ε.Ο.Σ.Σ. Σήμερα η Ε.Ο.Σ.Σ αποτελείται από 25 συνεταιρισμούς και καλλιεργούνται περίπου 15.000 στρέμματα αμπελιών. Έχει δυο πλήρως εξοπλισμένα οινοποιεία και απασχολεί πάνω απο 100 άτομα.

Ποιες είναι οι ποικιλίες που πρέπει να γνωρίζετε;

Φωκιανό fokiano
Το κρασί που έχει συνδέσει το όνομά του με τη Σάμο αλλά και την Ικαρία. Από το Φωκιανό παραγόταν ο ξακουστός στην αρχαιότητα Πράμνιος Οίνος.

Λευκό Μοσχάτο
Η πιο διάσημη ελληνική ποικιλία στο εξωτερικό για την οποία η Σάμος θεωρείται η πατρίδα της. Στο νησί της Σάμου είναι η κυρίαρχη ποικιλία και μας δίνει εξαιρετικά κρασιά.

Λ

Λ
http://samostimes.gr/