Τα εικαστικά του Ρίτσου – Οι πέτρες που έφερε το 1968 στη Σάμο

Τα εικαστικά του Γιάννη Ρίτσου «καλλιεργήθηκαν» στις απάνθρωπες συνθήκες της εξορίας στα ξερονήσια.

Μια ολόκληρη ζωή υπό διωγμό, υπό παρακολούθηση, σε εξορία λόγω πολιτικών φρονημάτων.

Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος, πέρασε χρόνια κακουχιών εξόριστος για την κομμουνιστική ιδεολογία του στο κολαστήριο της Γυάρου, στη Μακρόνησο, στη Λέρο, σε κατ’ οίκον περιορισμό στο Καρλόβασι της Σάμου.

Η πολιτική του δράση αποτυπώθηκε στο έργο του και σφράγισε την ύπαρξή του.



Ίσως η διεθνής ακτινοβολία της ποιητικής του δημιουργίας άφησε στη σκιά τα εικαστικά, ένα άλλο σπουδαίο κομμάτι του Γιάννη Ρίτσου, το οποίο «καλλιεργήθηκε» στις απάνθρωπες συνθήκες της εξορίας στα ξερονήσια, τα γεμάτα στερήσεις, πόνο, θάνατο.

Σημαντικό το εικαστικό έργο

Ο Ρίτσος ακαταπόνητα ζωγράφιζε ακουαρέλες και σχέδια, δεν στέρευε από δημιουργικότητα ούτε στις ακραίες συνθήκες των στρατοπέδων συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων.

(Φωτογραφία από το εργαστήριο Κουντουρούδα στο Καρλόβασι Σάμου, όπου ο Γιάννης Ρίτσος ζωγράφιζε σε πηλό)

Ο ποιητής, όπως είπε η κυρία Έρη Ρίτσου, κόρη του Γιάννη Ρίτσου, στο Reader.gr, έμαθε να ζωγραφίζει και πέτρες κατά τη διάρκεια της εξορίας του από τη Χούντα των Συνταγματαρχών στη Γυάρο.

«Δασκάλα» του ήταν η διακεκριμένη ζωγράφος και χαράκτρια Βάσω Κατράκη, η οποία επίσης είχε εκτοπιστεί στο «θανατονήσι».

Εκεί πάνω στο άνυδρο και άγριο νησί των Κυκλάδων, ελλείψει χαρτιού και χρωμάτων, άρχισε να ζωγραφίζει πάνω σε πέτρες ακολουθώντας το παράδειγμα της Βάσως Κατράκη.

Σε αντίθεση όμως με την Κατράκη, η οποία επέλεγε πέτρες με λεία επιφάνεια, εκείνος αναζητούσε πέτρες με γλυπτικές επιφάνειες, που του «υπαγόρευαν» τις μορφές τις οποίες με το πενάκι του αναδείκνυε.

Αργότερα, εκτός από τις πέτρες, άρχισε να ζωγραφίζει και πάνω σε κόκκαλα ζώων που ξέβραζε η θάλασσα και σε ρίζες από καλάμια

Έτσι περνούσαν οι ώρες και οι μέρες στην ξεραΐλα της Γυάρου, την ποτισμένη με απελπισία.

Το 1968, ο ποιητής που είχε ήδη μεταφερθεί στο Παρθένι της Λέρου από τη Γυάρο, διαγνώστηκε με καρκίνο.

Η... απογοήτευση του αστυνομικού διευθυντή Σάμου

Οι πραξικοπηματίες φοβούμενοι την κατακραυγή σε περίπτωση που η ασθένεια απέβαινε μοιραία, του επέτρεψαν να γυρίσει στη Σάμο και να μείνει σε κατ’ οίκον περιορισμό.

Το ταξί στο οποίο επιβιβάστηκε για να πάει από το λιμάνι ως το σπίτι του, ήταν γεμάτο με κούτες.

«Ήταν τόσες πολλές που εγώ που ήμουν μικρούλα, ίσα ίσα χωρούσα» λέει η κυρία Ρίτσου.
Αμέσως η οικογένεια Ρίτσου δέχτηκε την «επίσκεψη» του τοπικού αστυνομικού διευθυντή, ο οποίος ήρθε για να ελέγξει τι είχαν μέσα οι κούτες, αλλά… απογοητεύτηκε βρίσκοντας ζωγραφισμένες πέτρες, τις οποίες μάλλον δεν μπορούσε να εκτιμήσει!

Τα τελευταία χρόνια της Χούντας και ως τα μισά της δεκαετίας του '80, ο σπουδαίος ποιητής συνήθιζε να φιλοτεχνεί πάνω σε πηλό, στο εργαστήριο του Κουντουρούδα στο Καρλόβασι της Σάμου. Τα έργα του ποιητή μπορεί να τα δει κάθε επισκέπτης του εργαστηρίου.

Οι εικαστικές του δημιουργίες εκτίθενται κατά καιρούς σε εκθέσεις Μουσείων, ενώ έχουν κυκλοφορήσει σε ειδική έκδοση με το φωτογραφικό φακό του Πλάτωνα Μάξιμου.

Πηγή φωτογραφιών: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

https://www.reader.gr